جنگ جهانی اول (1914-1918) در اوایل قرن بیستم اتفاق افتاد ولی تو دنیایی که هنوز خیلی قرن نوزدهمی بود،ذهنیت سیاستمداران قرن نوزدهمی بود،پزشکی،بهداشت،تکنولوژی ها و.... اینا همه قرن نوزدهمی بود.
اصلا به جنگ جهانی اول می گفتن جنگ بزرگ نه فقط بخاطر اینکه خیلی گسترده بود و کشورهای زیادی داخلش شرکت کرده بودنو آدمهای زیادی توش جنگیدن، اینا همه بود اما اینم بود که دنیا را عوض کرد.
ظرف چهار سال واقعا عجیبه که دنیا انقدر عوض بشه اونم زمانی که سرعت پیشرفت علم و تکنولوژی انقدر بالا نیست،اینجا ما درباره اینکه این جنگ سه تا امپراطوری را از بین برد صحبت نمی کینم درباره ی اینکه جنگ چجوری دنیا را عوض کرد صحبت می کنیم مواردی که دونه دونه بهشون میرسیم ولی چیزهای دیگری که مستقیما به این تغییر نقشه ی دنیا ربطی نداره ولی از اثرات جنگ بزرگ.
ما باید بدانیم که در اروپا همیشه جنگ بوده و صلح و آرامش در اروپا خیلی نادر هستش و همیشه قدرت ها داشتن در این زمین محدود و حاصل خیز و مرغوب با هم دیگر کٌشتی می گرفتن،آخرین بارش قبل از جنگ جهانی اول در جنگ های پروس بود اما آخر قرن نوزدهم علم و تکنولوژی پیشرفت کرده بود،دنیا به هم وصل شده بود،کشورهای مختلف،شهرهای بزرگ به هم وصل شده بودند از نظر مخابراطی (ارتباطی) و این باعث شده بود که یک عده ای فکر کنن دوران جنگ دیگه تموم شده و یک کتابی حتی اون موقع خیلی محبوب شده بود به نام َتوَهٌم بزرگ که می گفت دیگه در دنیای امروز دیگه جنگ بزرگی نمیتونه اتفاق بیوفته انقدری دنیا به هم وصله،انقدری دنیا کوچیک شد،سال 1910 اینو می گفتن هیچ کسی انقدر احمق
نیست که توپ اول را شلیک کنه،می گفت دنیا کوچیک شده و دنیا به هم وصله در صورتی که جنگ جهانی اول شد دوم شد دنیا دوبار زیر و رو شد ولی این کتاب بود و خریدار هم داشت و این حرف ها را عده ی زیادی هم بودن که قبول داشتند.
مٌنتَها اگه همه هم این رو قبول داشتن در امپراطوری آلمان کسی خریدار این حرفها نبود،یعنی قدرتمندانش نبودن و شد آنچه که شد. ولی این اروپایی که عادت داشتن به جنگ و مبارزه و درگیری و اینجور چیزا به اون جنگ های دنیای قدیم عادت داشتن که توش یک ارتشی با ارتش دیگر می جنگید و در واقع جنگ دو کشور جنگ بین دو تا ارتش دو تا کشور بود به این باید یک مقدار فکر کنیم این خیلی تفاوت بزرگی،در جنگ جهانی اول دیگه جبهه ی جنگ فقط میدان جنگ نبود،فقط سر مرز نبود،این مرز بین ارتش و شهروندان دیگه داشت یک خورده از بین می رفت برای همین هم مرز یک خورده اهمیتش بیشتر شده و کشورهایی که سر مرزها یک اقلیت هایی داشتن به مشکل خوردن و یک جاهایی تبدیل شد به فاجعه ی انسانی نمونه اش یهودیان روسیه،نمونه ی کشتار ارمنیان در عثمانی ولی اینا فقط دو تا نمونه هست ولی وقتی می گیم مرز بین دو ارتش ها و مردم حذف شده بود و مردم تو جنگ بودن به این شما فکر کن که هواپیما ها می تونستن بمب بیارن بندازن رو شهرها قبلا از خبرا نبود که! ارتش ها داشتن با هم دیگه
می جنگیدن،الان ناو دریایی حمله میکرد به کشتی مسافربری آمریکایی که آخرش هم پای آمریکا را اینطوری کشیدن به آلمان جنگ،اینا همه نشونه هایی هستش از اینکه مرز بین ارتش ها و
شهروندان کم رنگ شده بود.شاید از همه ی اینها مهمتر و بزرگ تر اصلا سلاح های شیمیایی باشه که همه
ازش استفاده می کردن عملا خلاف قانون بود ولی همش استفاده می کردن از کٌلٌراین تا گاز خَردِل،سلاحی هم بود که اینکه اصلا کار بکنه یا نکنه بستگی داشت به اینکه بارون بیاد،باد کدوم طرفی باشه ولی یک سلاحی بود که اصلا داشتنش،بودنش صحنه ی نبرد را ترسناک تر از قبل هم می کرد،این سلاح های شیمیایی هم واقعا از پیشرفت های نظامی بودن که در طول همین جنگ جهانی اول بدست آمدن، دوباره تأکید می کنم ما اینجا و در این مقاله درباره ی خود جنگ نمی خوایم حرف بزنیم اینجا حرفمون اینه که چرا این جنگ انقدر مهم بود،اینکه می گیم دنیا را عوض کرد یعنی چی؟کل جنگ چهار سال بیشتر طول نکشید،در این چهار سال چی مگه عوض شد؟چندتا از مهماش را یکی یکی الان می گیم:
اول در تکنولوژی،تکنولوژی نظامی،پیشرفت تکنولوژی نظامی یکی از مهمترین تأثیرهای جنگ جهانی اول هست.پیشرفت عظیم در فناوری.
در کتاب خواب های آشفته نفت آقای موحد می گفت قوای نظامی بریتانیا که اول جنگ رفتن کمک فرانسه سال 1914:
- 827 تا ماشین داشتن
- 15 تا موتور داشتن
- 3 نفری یک اسب
وقتی که آتش بس شد در پایان جنگ 1918 بجز تانک ها و هواپیما و.. همین ارتش:
1) 6000 تا کامیون داشت
2) 23000 ماشین داشت
3) 34000 تا موتور
همین نیروهای بیریتانیا !!
دنیای حمل و نقل خیلی در آن سالها عوض شد،روش سفر کردن و ارتباط مردم در
سراسر جهان مخصوصا در سالهای اول بعد از جنگ خیلی تغییر کرد بخاطر این رشد سریعی که در دوران جنگ اتفاق افتاد.
وقتی که جنگ شروع شد 15 سال بود که هواپیما اختراع شده بود،هواپیما بود ولی خیلی کم بود ولی وقتی جنگ شروع شد مهندس ها و دانشمندان اینا تلاش کردن هواپیمایی بسازن قویتر،سریعتر،هواپیماهایی که بتونن در عملیات ها نظامی از اون استفاده بکنن.بعد اولش بمب ها را می دادن خلبان ها با دست از هواپیما می انداختن پایین بعد بمب ها کم کم خودکار شد.بعد هواپیماها را فرستادن جاسوسی در خاک دشمن.
فرانسه وقتی جنگ شروع شد 140 فَروَند هواپیما داشت ولی وقتی جنگ تمام شد شده 4500 تا و البته تکنولوژی فقط در جنگ هوایی پیشرفت نکرد،بریتانیایی ها تکنولوژی اختراع کردن برای شناسایی زیردریایی های آلمانی.
گاز سمی به عنوان سلاح استفاده شد و برای جلوگیری از آن ماسک های ضد گاز آمد برای اینکه از سربازها محافظت بکنه.
در سال 1918 از هر 4 گلوله ای که در جبهه ی غرب شلیک می شد یکیش حاوی گاز سمی بود و این نشون میده چقدر استفاده ازش زیاد شده بود.تانک برای اولین بار آمد،و حالا دیگه می توانستن در زمین های گل آلود برن جلو و سلاح کشنده شلیک کنن.در سال 1916 اولین بار بریتانیا تانک آورد در جنگ و در مجموع جنگ 2600 تا تانک آمد به صحنه !! 2600 تا !!
بجز این روش های جدیدی امد برای عکاسی،برای ضبط صدا،برای راه های ارتباطی جدید و این ها تأثیرات تکنولوژیکی که جنگ جهانی اول و پیشرفت های جنگ جهانی اول را بوجود آورد،بجز این چی؟
جنگ جهانی اول روی ادبیات،ادبیات فانتزی و جنایی هم اثر گذاشت اثر عمیقی هم گذاشت مثالش چی؟
((مثالش ارباب حلقه ها، مثالش داستان های جنایی آگاتا کریستی))
دیگه چی؟پیشرفت های پزشکی؟سرباز ها جراحت هایی داشتن بر می داشتن در این جنگ،یک زخم های جدید داشتن در طول جنگ که قبلا کادر درمان و پزشک ها باهاش مواجه نشده بود.هم از نظر نوع زخم ها و هم از نظر تعداد مجروح ها و برای همین پزشکی هم نمیتوانست عقب بمونه چون جان های بیشتری داشت از دست میرفت و این شد که مثلا برای اولین بار اهدای خون آمد،یک پزشکی در ارتش آمریکا فهمید که یک طوری می تونیم خون را ذخیره کنیم که دیگه نخوایم درجا ازش استفاده کنیم میشه ساعت های بعد،روزهای بعد ازش استفاده کرد و به این ترتیب اولین بانک خون درست شد در جبهه ی غربی در سال 1917، به این نتیجه رسیدن که می تونن یک چیزی داشته باشن که جلوی لخته شدن خون را بگیرن،یک کاری کنن که خون غیر قابل استفاده نشه.
آتل برای اولین بار ساخته شد که ببندن به پای سربازانی که پاشون شکسته.اول جنگ از هر 5 سربازی که استخوان رونش می شکست 4 تاشون می مردن،استخوان
رون می شکست می مردن از هر 5 تا 4 تا!!
تا سال 1916 پزشکی یک جوری پیشرفت کرد که از هر 5 تا 4 تاشون می ماندن و فقط یکی شون می مرد.
بجز پیشرفت های تکنولوژی نقش زن ها را هم جنگ عوض کرد تا قبل از جنگ جهانی اول سنتی نقش زن این بود که بمونه تو خانه و خانه داری کنه و سیاست و جنگ و اینا همه امور مردانه بود ولی وقتی جنگ شد به بزرگی جنگ جهانی اول این نقش عوض شد.یک دلیلش هم این بود که دیگه دنیا دنیای قبل نبود،دنیای صنعتی شده بود . کلی کارخانه داشتیم و این کارخانه ها برای جنگ باید چیزهایی می ساختن و مردا نبودن مردا رفته بودن جبهه و برای همین زن آمدن و مشاغل را گرفتن دستشون که چرخ تولید نخوابه،ارتش بتونه بجنگه،تا اواخر سال 1918 از هر 10 کارگر صنعت مهمات در انگلیس 9 تا شون زن بودن.
زن آمدن و شدن راننده اتوبوس و کامیون،شدن تایپیست،منشی،کارگر مزرعه،بعد وقتی زن ها آمدن به بازار کار در نتیجه جنگ جهانی اول چهره و لباس زن ها کم کم عوض شد و پوششون رسمی تر شد و... و البته با این حال زن ها اجازه نداشتن
که همه ی کارهای که مردها می کردن بکنن،نابرابری بود نابرابری دستمزد هم بود،در مهارت هایی که می توانستن یاد بگیرن هم نابراری بود ولی جنگ جهانی اول زن ها را آورد در یک فضای کاری که قبلا نبودن.بعد هم که جنگ تمام شد یک قانونی گذاشتن احیای اقدامات پیش از جنگ 1919 یک سری از زنان را برگردوندن دوباره سر کار خانه داری ولی جنگ اثرش را گذاشته بود در سال 1918 بعضی از زنان بعضی از زن ها برای اولین بار حق رأی بدست آوردن،بعد قانون رد صلاحیت جنسیتی زن ها از مشاغل لغو شد و مشارکت زن ها در طول جنگ دلیل مهمی شد که قوانین عوض بشه و یک پیشرفت هایی در زمینه ی برابری و مخصوصا فرصت های بهتر به زن ها دادن بدست بیاد در اثر همین جنگ.بجز این جنگ رفتار و گفتار مردم اروپا را هم عوض کرد،حمام خونی راه افتاد در اروپایی ها را به آینده بدبین کرد.
در آمریکا شما این روحینه را نمی بینی آمریکایی ها بعد از جنگ هم همچنان ماندن بر این باور که نه پیشرفت اصلا در دل تاریخ ما هر چی بریم جلو،هرچی زمان جلو بره ما پیشرفت می کنیم اما اروپایی که این جنگ بر تلفات را تجربه کرده بود در نگاهش به تاریخ یک بدبینی بوجود آمد که ماندگار هم شد.
درباره ی جنگ بزرگ (جگ جهانی اول) دوباره در مقاله های آینده صحبت خواهیم کرد.